เที่ยวละไมสบายวันหยุด 10 ธันวาคม 2560 พิษณุโลกฮอตนิวส์พาไปชมบ้านเก่าแก่โบราณริมฝั่งแม่น้ำยม ชุมชนบ้านเหนือ อ.บางระกำ จ.พิษณุโลก ชุมชนเก่าแก่ที่มีวิถีผูกพันกับสายน้ำ ยังคงมีบ้านไม้เก่าแก่โบราณหลังเหลืออยู่หลายหลัง ล้วนอายุ 100 ปีขึ้นไป บางหลังเจ้าของบ้านก็อนุรักษ์ไว้อย่างดี
เช่นบ้านหกเหลี่ยม หรือบ้านโบราณ เลขที่ 152 ต.บางระกำ อ.บางระกำ จ.พิษณุโลก ของคุณลุงสณัฐ อำไพพงษ์ อายุ 75 ปี อดีตข้าราชการบำนาญ ที่อนุรักษ์บ้านไม้สักโบราณอายุ 130 ปี ย้ายจากริมฝั่งหนีน้ำท่วมมาได้อนุรักษ์ไว้อย่างดีและเปิดให้ชนรุ่นหลังได้ชมศึกษาความรู้
ขณะที่ยังมีบ้านไม้เก่าแก่โบราณอีกหลายหลัง ในชุมชนบ้านเหนือ บ้านไม้รูปทรงเก่าแก่ ยุ้งฉางข้าว ใกล้กับศาลเจ้า ปี 2560 นี้ จมอยู่กับน้ำท่วมขังนานเกือบ 4 เดือน หลายหลังยังมีผู้อยู่อาศัย แต่ก็แลดูทรุดโทรมไปตามกาลเวลา บ้างก็ยังคงรักษาไว้ได้อย่างดี
ไปเดินเที่ยวชมมีโอกาสได้กับกับคุณยายอำนวย สถิตพานิช อายุ 76 ปี เจ้าของบ้านไม้เก่าแก่อายุ 109 ปี เลขที่ 215 ม.7 ต.บางระกำ เป็นหนึ่งในเจ้าของบ้านเก่า ที่เจ้าตัวดูแลรักษาบ้านได้อย่างดีมาก แม้ว่าจะผ่านฤดูกาลน้ำเหนือไหลหลากท่วมบ้านมานับครั้งไม่ถ้วน แต่เรือนของคุณยายอำนวย กลับอยู่ในสภาพการดูแลรักษาที่ดีเยี่ยม ทั้งทำความสะอาดคราบโคลนจากน้ำท่วมปี 60 ออกไปจนหมดเกลี้ยง และรักษาลายละเอียดการตกแต่ง โครงสร้างบ้านแบบโบราณตามกำลังของคนสูงอายุ
คุณยายอำนวย เล่าว่า ชุมชนบ้านเหนือเป็นชุมชนเก่าแก่ของอำเภอบางระกำ สมัย 100 ปีก่อน คนผูกผันกับการเดินทางและใช้ชีวิตคู่กับลำน้ำยม จึงยังคงเห็นบ้านเก่าแก่โบราณอายุ 100 ปีขึ้นไปหลงเหลืออยู่หลายหลัง ทั้งบ้านทรงหกเหลี่ยมที่อนุรักษ์ไว้อย่างดี รวมถึงบ้านของตน ที่เป็นมรดกตกทอดมาจากแม่
บ้านเลขที่ 215 ของคุณยายอำนวยนั้น มองผิวเผินภายนอกอาจจะไม่ทราบเลยว่ามีอายุถึง 100 ปีขึ้นไป เพราะคุณยายจะหมั่นทาสี ดูแลรักษาอยู่ตลอดเวลา ยายอำนวยเล่าว่า บ้านหลังนี้เดิมเป็นเรือนแพมาก่อน ในแม่น้ำยมที่จังหวัดสุโขทัย มีบันทึกไว้ว่า สร้างตั้งแต่พ.ศ.2451 สมัยพ่อและแม่ตนแต่งงานกัน ได้ไปซื้อเรือนแพไม้สักหลังนี้ในราคา 1,250 บาท และนำมาเป็นเรือนหอในแม่น้ำยมที่ชุมชนบ้านเหนือ อ.บางระกำ อยู่ใกล้เคียงกับสมัยก่อน ที่ว่าการอำเภอบางระกำยังอยู่ในเรือนแพ และต่อมา ได้เรือนแพหลังนี้ ขึ้นมาอยู่บนบก เมื่อ พ.ศ.2485 มาสร้างเป็นบ้านพัก
ยายอำนวยเล่าต่อว่า ในอดีตพื้นที่ตรงนี้ก็เต็มไปด้วยป่าระกำ ชาวบ้านจะตัดไม้ระกำมาเผาถ่านกัน ตนก็ได้อาศัยบ้านหลังนี้มาตั้งแต่เกิด กระทั่งพ่อและแม่ตนเสียชีวิต พี่น้องตนก็แยกย้ายเรือนไป ปัจจุบันอาศัยอยู่กับหลานสาว
สำหรับสภาพบ้านของคุณยายอำนวยนั้น มองจากภายนอกจะยังคงเอกลักษณ์ของการสร้างบ้าน สร้างเรือนแพของ
คนยุคก่อน ที่จะใส่ลายละเอียดตัวรอบบ้านอย่างสวยงาม ด้วยไม้แกะสลักฉลุลาย ติดบนชายคา และเป็นผนังกั้น ตัวคานบ้านนั้นทำด้วยไม้สักแผ่นใหญ่มาก เมื่อย้ายจากแพขึ้นมาอยู่บนบก ได้ยกทั้งคานไม้ขึ้นมาประกอบกับเสาไม้ ที่ปัจจุบันอยู่ในสภาพเก่าแก่ด้วยถูกน้ำท่วมเป็นประจำ และมีเรือไม้เคียงคู่อยู่ใต้ถุนบ้าน ตามแบบฉบับดั้งเดิมคนคนบางระกำ
สำหรับในตัวบ้าน คุณยายอำนวย ก็ยังรักษา อนุรักษ์ภายในบ้านไว้แบบดั้งเดิม พื้นที่ไม้สักแผ่นใหญ่ที่ถูกน้ำท่วมไปหมาด ๆ ก็ขัดจนคราบโคลนออกหมด ประตูไม้ ติดบานกระทกสีแบบโบราณ รวมถึงลายไม้แกะสลักประดับภายในตัวบ้าน ก็ยังรักษาไว้อย่างดี
คุณยายอำนวยบอกว่า หมดรุ่นเราแล้ว ก็ไม่รู้จะเป็นอย่างไร ก็ต้องเป็นรุ่นหลานดูแลต่อไป เพราะลูกชายคนเดียวของตนเสียชีวิตไปแล้ว แต่คงลำบากหน่อย เพราะน้ำท่วมในระยะหลัง ๆ น้ำขังนาน ไม่เหมือนสมัยก่อน แม้จะมีน้ำที่ท่วม แต่เป็นเป็นน้ำไหลผ่าน
นอกเหนือจากบ้านยายอำนวยที่มีอายุ 100 ปี ขึ้นไปแล้ว ยังมีบ้านอีกหนึ่งหลัง บ้านเลขที่ 211 อยู่ติดกับศาลเจ้าพ่อ บ้านหลังนี้ก็เป็นบ้านเก่าแก่ อายุ 100 ปีเช่นกัน สภาพบ้านพักแบบโบราณ ทำด้วยไม้ทั้งหลัง ข้างบ้านยังมียุ้งข้าวไม้เก่าอยู่ บันทึกร่องรอยของอดีตของเจ้าของบ้าน ที่เคยทำอาชีพค้าข้าวในสมัยก่อน แต่บ้านหลังนี้ ดูเก่าแก่และทรุดโทรมมาก เจ้าของบ้าน ได้ให้คนเก่าแก่ที่เคยอยู่ ได้อยู่อาศัย การซ่อมแซมจึงค่อนข้างลำบาก
แวะเวียนผ่านไปอำเภอบางระกำ ลองแวะเวียนไปเดินชมกันได้ครับ ที่ชุมชนบ้านเหนือ ริมแม่น้ำยม นอกเหนือจากจะได้ชมบ้านโบราณทรงหกเหลี่ยมที่เจ้าของยินดีเปิดให้ชมทุกวันแล้ว ยังได้ชมบ้านไม้โบราณอีกหลายหลัง และสัมผัสกับวิถีชีวิตของผู้คนชุมชนบ้านเหนือที่ยังคงผูกผันกับสายน้ำยม
……………………………………………………………………………………………………………………………………