เป็นเวลาร่วม 50 ปีแล้ว คุณยายสนม วัย 87 ปี ยึดอาชีพทำขนมและกระยาสารทขาย ด้วยการผลิตประณีตทุกขั้นตอน ได้รสชาดหวาน หอม กรอบ ผลิตขายต่อเนื่องรายได้ดีตลอดปี อุดหนุนได้ที่ร้าน บริเวณสี่แยกตลาดหนองตม ต.วงฆ้อง อ.พรหมพิราม จ.พิษณุโลก
คุณยายสนม พ่อแม่ประเสริฐ อายุ 87 ปี อยู่บ้านเลขที่ 611 หมู่ที่ 1 ตำบลวงฆ้อง อำเภอพรหมพิราม จังหวัดพิษณุโลก ยึดอาชีพทำขนมขาย เลื้ยงลูก ๆ 7 คน ทำขนมมาหลายอย่างมานานกว่า 50 ปีแล้ว สุดท้ายมาลงตัวที่ การทำขนมกระยาสารท และเป็นกระยาสารทที่มีผู้นิยมซื้อไปรับประทานกันอย่างมากในเขตพื้นที่อำเภอพรหมพิราม กระสาสารทแม่สนม ทำกันในระบบครอบครัว เป็นรายได้ที่ให้ผลกำไรดี สามารถจำหน่ายได้ทั้งปี โดยจะมีลูกมือ ซึ่งเป็นคนในละแวกบ้าน มาช่วยประกอบหมุนเวียนเปลี่ยนมาประมาณ 6 คน ทำให้ชุมชนมีรายได้ต่อวันเลี้ยงชีพได้อย่างสบาย
กระยาสารท เป็นชื่อขนมที่คนไทยรู้จักและทำกันมาตั้งแต่ครั้งบรรพบุรุษ เพราะเป็นขนมที่เกี่ยวข้องกับประเพณีของไทย คือการทำบุญสารท ซึ่งตรงกับวันแรม 15 ค่ำ เดือน 10 (สิ้นเดือนสิบ) ของทุกปี คนที่นับถือศาสนาพุทธ จะต้องนำขนม กระยาสารทไปทำบุญใส่บาตร จัดเป็นขนมที่ชาวพุทธทุกครัวเรือน ได้ทำสืบต่อกันมาจนถึงปัจจุบัน นอกจากเป็นขนมที่อร่อย เก็บไว้รับประทานได้นาน จึงมีผู้นิยมรับประทานกันเป็นจำนวนมาก นอกเหนือจากเทศกาลสารท ยังสามารถทำและจำหน่ายได้ทั้งปี มีรายได้ดีทีเดียว
สำหรับวัตถุดิบในการทำกระยาสารทของคุณยายสนม นั้น ทุกอย่างจะทำเอง ตั้งแต่การคั่วถั่ว งา ข้าวเม่า มะพร้อมและข้าวตอก บอกส่วนผสมให้ลูกมือ ซึ่งการทำแบะแซ ยายสนมก็จะเป็นคนดูการเคี้ยวทุกกระบวนการ เพื่อไม่ให้ผิดสูตร เพราะจะทำให้รสชาดเปลี่ยนไป โดยจะใช้เวลาในการเคี่ยวถึง 3 ชั่วโมง เมื่อนำวัตถุดิบมาผสมแล้ว จะต้องทิ้งให้เย็นถึง 1 ชั่วโมง จึงจะสามารถตัดและบรรจุถุงได้ ซึ่งลูกมือของคุณยายก็จะแบ่งหน้าที่กันอย่างมีระบบ ทำให้งานเสร็จทันเวลาที่จะทำในกระทะต่อไป
คุณยายสนม เล่าว่า “ไม่ได้ไปร่ำเรียนมาจากไหนเลย สมัยก่อนเห็นแถวบ้านเขาทำกัน ก็ไปอาศัยครูพักลักจำ จนทำได้ ก็ยึดอาชีพนี้ในการหารายได้เลี้ยงดูลูกทุกคน จนแยกย้ายมีครอบครัวก็ไปหมด ก็ตนเองก็ยังรักที่จะทำขนมขาย จะเริ่มทำตั้งแต่เช้า ขายไปเรื่อย ๆ หมดก็ปิดร้าน หากลูกค้าจะซื้อมาก ก็จะมาสั่งไว้ก่อน เพื่อจะได้ทำให้ทัน เพราะของเราจะเน้นคุณภาพ รสหวาน หอมกรอบ และถูกหลักอนามัย ลูกค้าที่ซื้อไปติดใจก็จะบอกต่อ ๆ กันไป มีบ้างบ้านที่ได้ครอบครัวเป็นชาวต่างชาติ เวลามาเยี่ยมบ้านและจะกลับไปต่างประเทศ ก็จะสั่งทีละมาก ๆ เพื่อนำไปทานและเป็นของฝากจากเมืองไทย”
วิธีการทำกระยาสารท ของคุณยาย จะนำถั่วลิสงไปคั่วให้สุก กะเทาะเปลือกออกให้หมด และคลึงให้ถั่วแตกออกเป็นซีก นำงาไปคั่วให้สุก มีสีเหลืองอ่อนและหอม นำกะทิ น้ำตาลปีบ แบะแซ ใส่ในกระทะที่ตั้งไฟตามส่วนผสมดังกล่าว แล้วเคี่ยวให้เข้ากัน โดยเคี่ยวประมาณ 3 ชั่วโมง นำถั่วลิสงคั่ว งาคั่ว ข้าวเม่า ข้าวตอก ใส่คนไปแล้วคลุกเคล้าให้เข้ากัน ตักใส่แบบพิมพ์ ตามแบบ รอให้เย็นตัดใส่ถุงพลาสติก ส่วนมากจะตักใส่แบบพิมพ์ และตัดเป็นชิ้น ๆ เล็ก ๆ เพื่อสะดวกในการรับประทาน
ในช่วงเทศกาลสารท สามารถจำหน่ายได้วันหนึ่ง ๆ ประมาณ 200 – 500 กิโลกรัม นอกเหนือจากเทศกาลจำหน่ายได้วันหนึ่ง ๆ ประมาณ 30-50 กิโลกรัม โดยจำหน่ายเป็นถุง ๆ ละ ครึ่งกิโลกรัมละ 65 บาท ซึ่งขนมกระยาสารทนี้สามารถจะส่งไปจำหน่ายในที่ต่าง ๆ จนเป็นที่รู้จักและนิยมรับประทานของคนทั่วไป ขนมกระยาสารท นอกจากเป็นขนมที่ใช้ในการทำบุญในเทศกาลสารทของไทยแล้ว ยังเป็นขนมที่แสดงถึงเอกลักษณ์ของความเป็นไทย และอุปนิสัยของคนไทย ที่ต้องใช้ความประณีตในการทำเป็นอย่างยิ่ง จึงจะได้ขนมที่แสนอร่อย สวยงาม น่ารับประทาน สมควรอย่างยิ่งที่พวกเราควรอนุรักษ์ให้คงอยู่คู่คนไทยตลอดไป สำหรับท่านใดสนใจ ผ่านไปยังตลาดหนองตม อ.พรหมพิราม จ.พิษณุโลก คุณยายจะเปิดขายและทำที่หน้าร้าน บริเวณ 4 แยกตลาดหนองตม หรือสามารถติดต่อคุณยายสนม ได้ที่ เบอร์ 086 -9346398 ทุกวัน
…………………………………..