ลายปูนปั้นบนปรางค์สร้างจากศิลาแลง ที่ วัดจุฬามณี อ.เมือง จ.พิษณุโลก นั้นสื่อได้ถึงอารยธรรมความเจริญงานศิลปกรรมและสถาปัตยกรรมไทยเป็นคติแบบไทยในความเชื่อและนับถือบูชาทางศาสนา ประกอบกันหลายๆด้าน จวบจนผ่านกาลเวลามาจนปัจจุบัน ได้กลายมาเป็นเครื่องบ่งบอกยุคสมัยของกรุงศรีอยุธยา มีการผสมศิลปะแบบขอมและจีนให้รู้ถึงการเชื่อมโยงการติดต่อต่างชาติกว่า500ปี
ลายปูนปั้นประดับ เช่น
ลายเฟื่องอุบะสลับฟันปลาแบบขอมสามเหลี่ยมมีช่อดอกไม้แบบจีนคล้ายการแขวนห้อยดอกไม้สดประดับบนผนังฝั่งบน
– ลายกรวยเชิงมีส่วนโค้งมนเป็นกรอบอิทธิพลจีนแต่ภายในมีลายกนก
แบบขอม ที่ผสมคลายมาเป็นแบบกรุงศรีอยุธยา
– ลายเทวดาพนมชั้นบนเหนือเฟื่องอุบะพวงสด เทวดาที่หน้าตาสงบนิ่งในดอกไม้ สลับกับกลีบบัวหงายที่สวยอ่อนช้อย
– ประตูหลอกเป็นคติขอม มีลายก้านเกลียวเทพ ลายเทวดาพนมผสมอิทธิพลจีน
ซุ้มประตูคติขอมหน้าบรรณซ้อนชั้น เป็นซุ้มเรือนแก้วพญานาคห้าเศียร
– ลายแถบเหนือชั้นหงส์รอบปรางค์ เป็นลวดลายประดับแนวจีนที่ชัดเจนมากของปรางค์นี้
– ลายดอกซีก ดอกซ้อนเป็นแถบรอบปรางค์ชั้นต่ำลงมาจากหงส์ ก่อนจะพัฒนามาเป็นลายประจำยามก้ามปูที่อ่อนช้อยตามวัดวาอารามในปัจจุบัน
หากกล่าวถึง ลายหงส์คาบสร้อยดอกไม้ถือว่าเป็นอัตตลักษณ์ของลายปูนปั้นแห่งเดียว ที่วัดจุฬามณี แต่ละตัวลวด
ลายแตกต่างกันในรายละเอียด เช่น ลายที่หางหงส์,ลายที่ปีก,ลายสร้อยดอกไม้ที่
คาบ,การก้าวเท้า ถือเป็นงานศิลป์ของช่างปั้นคนนั้นในสมัยกรุงศรีอยุธยา
นี่คือลายละเอียดบนปรางค์ เพียงบางสิ่ง ยังมีเรื่องราวที่สามารถเรียนรู้และประทับใจและภาคภูมิใจในความเป็นไทยแม้กาลเวลาจะผ่านไปเราควรช่วยกันอนุรักษ์ รักษาโบราณสถานไว้ให้คงคู่ไทยตลอดไป…วัดจุฬามณี…พิษณุโลกบ้านเรา
กล้าณรงค์ ภักดิ์ประไพ
รถรางนำเที่ยวเมืองพิษณุโลก
24 มีนาคม 2556