วัดอรัญญิก หรือ วัดป่าแก้ว เป็นวัดอรัญวาสี ในสมัยอาณาจักรสุโขทัย เชื่อว่าสร้างช่วงเดียวกันกับที่สร้างวัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร ที่ชาวเมืองเรียกว่า “วัดใหญ่” ซึ่งเป็นวัดคามวาสี วัดอรัญญิกเป็นวัดอรัญวาสีที่ไว้ปฏิบัติวิปัสสนา เป็นราชนิยมเกี่ยวกับศาสนา สมัยพระมหาธรรมราชาที่1(ลิไท)600กว่าปีที่ได้อิทธิพล ของลังกาวงศ์เข้ามา อยู่ห่างจากวัดใหญ่1.7ก.ม.
ทางทิศตะวันออกนอกกำแพงเมืองเก่า หากได้เดินทางมา บนถนนพญาเสือ มองลอดซุ้มประตูที่มีความหมาย จะเห็นเจดีย์ประธานตระหง่านนทรงลังกาบนฐานเขียง4เหลี่ยม ที่มีช้างล้อมรอบทั้งสิ้น 68เชือก ทิศละ16และมุม4มุมอีก4เชือก ที่สำคัญอดีตมีพระยืนในซุ้ม 8ทิศ ที่ปัจจุบันไม่ได้จำลองไว้ อย่างน่าเสียดาย มีแนววิหารคดล้อมรอบทางทิศตะวันออกมีฐานวิหารและชุกชี ,เสา เจดีย์รายและอุโบสถ์ทิศตะวันตกเฉียงเหนือยังมีพระประดิษฐานอยู่ ทิศตะวันออกเฉียงใต้มีศาลาไม้ถือว่าขนาดใหญ่ที่เมื่อกว่า20ปียังใช้อยู่
เอกลักษณ์คือมีอุทกเสมาหรือคูน้ำล้อมรอบแบบสุโขทัยปัจจุบันเป็นเขตอภัยทานที่มีเสน่ห์ วันลอยกระทงผู้คนนิยมไปลอยเสมือนว่าได้ลอยในน้ำที่ๆมีความเก่าสมัยอดีตแรกเริ่มประเพณีอันงดงามของไทย และเป็นเขตอภัยทานของสัตว์น้ำต่างๆโดยเฉพาะ “เต่าและตะพาบ”ที่ให้ความตื่นเต้นอย่างยิ่งกับพฤติกรรมที่ต้องอาบแดดเพื่อให้กระดองแห้งไม่เน่า เช่นเดียวกับมนุษย์ที่ต้องอาบน้ำ เต่าจะขึ้นมาอาบแดดทุกวันบนถนน ,บนหัวตอหรือซากกิ่งไม้ ในน้ำ เสมือนว่าเต่าสามารถปีนต้นไม้ได้ จึงเป็นที่ดึงดูดเด็กๆนักเรียนให้มาชมและทำทาน เป็นกุศลบายที่ดียิ่ง ทำให้เด็กๆ และผู้สนใจ เข้าวัดมาดู และจะเรียนรู้ประวัติศาสตร์วัดตามมา
สิ่งที่น่าสนใจ
-พระประธานอุโบสถ์ที่เป็นหนึ่ง ฝีมือของลุงจ่าทวี พระหนึ่งเดียว ที่สวย มีซุ้มอรัญญิกตามความหมายวัด ตัวอุโบสถอิทธิพลพระวิหารพระพุทธชินราช จะเป็นพระคู่พิษณุโลกอีกองค์ในอนาคตอย่างแน่นอน
-กราบขอพรหลวงพ่อทันใจที่ศักดิ์สิทธิ สมหวังทันใจ อีกทั้งเกจิอาจารย์ชื่อดังที่เป็นเจ้าอาวาส ชาวบ้านรู้จักในนามหลวงตาละมัย หรือ พระวรญาณมุนี(แจ่ม สุธมโม)
-จุดชมเนินเขาสมอแครง ซึ่งในอดีตเคยเป็นเส้นทางยุทธศาสตร์การเดินทัพ,อพยพ และสมัยหนึ่งเดินทางจากตัวเมืองครั้นสิ้นงานสมโภชวัดใหญ่ เพื่อลัดไปเที่ยวงานพระพุทธบาทเขาสมอแครง กว่า50ปีขึ้นไป ก่อนมีถนนมิตรภาพ พ.ศ.2503
-พรรณไม้ไทยเช่น ต้นสมอ,ต้นมะขวิด,ต้นประดู่,สัตตบันและที่สำคัญในอดีต หากเดินทางหลงป่า คนโบราณให้มองยอดต้นยางที่สูงในวัดนี้ไว้เป็นจุดหมายนั่นคือวัดป่าแก้วแห่งนี้นี่เอง
-ลอยกระทงในอุทกเสมา,ทำบุญวันวิสาขะบูชา,วันอาสาฬหบูชา,วันมาฆะบูชาเวียนเทียนทักษิณาวัตร รอบเจดีย์เก่าทรงลังกา
ที่มีกษัตริย์บูรณะหลายสมัย ดูขลังยิ่ง
-มีการรวมตัวผู้สูงอายุชมรมผู้สูงอายุที่มีความสามัคคี เพื่อที่ทำกิจกรรมดีๆให้กับท้องถิ่นและพิษณุโลก
อีกมากม
ายครับสำหรับวัดเก่าเล่ากาลหนึ่งใน อัตตะลักษณ์เคียงคู่เมือง…… วัดอรัญญิก
ข้อแนะนำ
*พยายามอย่าให้อาหารสัตว์น้ำมากเกินไป ในฤดูน้ำน้อยอาจทำให้ น้ำเสียเป็นอันตรายต่อสัตว์ อาจได้บาปกลับไปได้
**อย่านำสัตว์เลี้ยงเช่นสุนัข,แมวฯลฯมาปล่อยทำให้เป็นภาระแก่วัด
***ช่วยกนดูแลความสะอาดอย่าทิ้งขยะและช่วยกันเก็บเศษขยะคนละชิ้นสองชิ้น “รักษ์สิ่งแวดล้อม”
กล้าณรงค์ ภักดิ์ประไพ
รถท่องเที่ยวชมเมืองพิษณุโลก
29 พฤศจิกายน 2555